ş deliklerin içine diş açmaya yarayan aletlere kılavuz denir. Vida dişi, kılavuz üzerinde bulunan kesici ağızların iş parçasına öncelikli olarak dalması, daha sonrada iş parçasından talaş kaldırması şeklinde oluşur. Ortaya çıkan talaşların uzaklaşması ve kesme sıvısının kesici ağızlara ulaşması için kesici ağızların yan yüzeyleri kanal şeklinde boş bırakılmıştır. Yumuşak gereçlere diş açma işleminde 3 kanallı kılavuzlar, çelik ve alaşımlarına diş açma işlemlerinde ise 4 kanallı kılavuzlar kullanılır. Kılavuzların gövdeleri yüksek kaliteli hız çeliklerinden(HSS) üretilir. (Şekil 1.8 )
2.2. Kılavuz Kolu ve Kılavuz Kolu Çeşitleri
Kılavuzları elle tutarak diş açamayız. Kılavuzları elle tutabilmemizi sağlayan aparatlara kılavuz kolu denir. (Resim 1.2 )
Ayarlanabilir ve sabit ölçülü kılavuz kolları olarak iki türde imal edilirler. Ayarlanabilir kılavuz kolları ile değişik ölçüdeki kılavuzlar kullanılabilmektedir. Sabit ölçülü kılavuz kolları sadece ait oldukları kılavuz ölçüsünde kullanıldıklarından genellikle sürekli aynı ölçüde diş çekme işlemi yapan atölyelerde kullanılırlar.
Her iki türde de kılavuz kolunun üzerinde bulunan ve kılavuzu içine alan kare şeklindeki delikler sertleştirilmiş olmalıdır. Aksi taktirde deliklerin genişlemesi sonucu kol kullanılmaz hale gelir.
2.3.Kılavuz Çeşitleri:
Kılavuzlar makinede kullanılan türde ise makine kılavuzu, elde kullanılan türde ise el kılavuzu adını alır. (Resim 1.3 )
Kılavuzlar iki veya üç parçadan oluşan takımlar halindedir. Üçlü takımlarda ucunda bir çizgi olan ve en silik dişli kılavuz birinci, ucunda üç çizgi olan ve en keskin dişli kılavuz ise üçüncü kılavuzdur. İkili kılavuz takımları genellikle ince vida dişlerinin açılmasında kullanılmaktadır. Sebebi ise, ince dişli vidaların diş derinliği normal vida dişlerinin derinliğinden daha az olduğu için, ilk iki kılavuz bu az diş derinliğini sağlayabileceğinden üçüncü kılavuz iptal edilmiştir.
2.4.Delik Çapını Bulma
Vida diş dibi çapı, deliğin delineceği matkap ucu çapına denk geldiğinden, kılavuzlar ile diş çekmede dikkate alınacak delik çapı, çekilecek vidanın diş dibi çapıdır.
Kılavuz ile diş çekilecek deliklerin çapı pratik olarak 0,85 sabitiyle, kullanılacak vidanın anma çapı ya da diş üstü çapının çarpımı sonucunda elde edilir.
Örnek, Diş üstü çapı 10 mm olan ve M10 olarak adlandırılan bir vidanın takılacağı delik çapı 10 x 0,85 =8,5 mm olarak bulunur.
Ancak matkap çapı her zaman bu kadar net çıkmayabilir. Örneğin M 12 vida da matkap çapı 10,2 mm. olarak bulunur ki; bu çapta matkap ucu bulabilmek zor olacağından biraz daha büyük bir matkap ucu seçerek, örnek 10,5 mm. çapındaki matkap ucu ile delmek gerekir.
Yukarıdaki hesaplama yoluyla bulunan matkap çaplarının belirlenmesiyle, vidaların anma çapları bu vidalar için uygun matkap çaplarının verildiği tablolarda kullanılmaktadır.
